"चार भावंडं, एक स्वप्न – कॅसिओचा इतिहास"

1923 मध्ये जपानमधील ग्रेट कांतो भूकंपामुळे 100,000 पेक्षा जास्त लोक मरण पावले. लाखो लोकांचे आयुष्य उद्ध्वस्त झाले किंवा बदलले. त्यापैकीच एक तरुण होता तादाओ. भूकंपामुळे तादाओला टोकियोला जावे लागले. तिथे पोहोचल्यावर त्याला त्याच्या काकांसोबत लेथ ऑपरेटर म्हणून काम करण्याची संधी मिळाली. तादाओ लेथ वर काम करण्यात निपुण झाला आणि लवकरच त्याने मशीन्सचे सुटे भाग बनवण्यासाठी कंत्राटदार म्हणून व्यवसाय सुरू केला. हे काम खूप कष्टाचे होते. त्याचा धाकटा भाऊ, तोशिओ देखी त्याच्या व्यवसायात सहभागी झाला.

पण तोशिओ लेथमन नव्हता. तो एक इलेक्ट्रिकल आणि इलेक्ट्रॉनिक्स गोष्टींमध्ये रस असणारा माणूस होता. तो स्वतःला एक संशोधक मानत असे आणि एडीसनला आपला आदर्श मानत होता. तोशिओला सरकारी नोकरी होती. पण तिथे फारसे चांगले काम नव्हते. तोशिओला माहित होते की तो त्यापेक्षा मोठ्या गोष्टींसाठी बनला आहे, म्हणून त्याने आपली नोकरी सोडली आणि काहीतरी शोधण्याच्या उद्देशाने आपल्या मेहनती भावाकडे सामील झाला. त्याने अनेक कल्पना वापरून पाहिल्या, काही चालल्या काही कधीच चालल्या नाही. पण त्याची पहिली व्यावसायिकरित्या यशस्वी कल्पना, जी त्याच्या स्वतःच्या नावावर विकली गेली, ती होती अंगठीसारखे एक सिगारेट होल्डर. हे खूप लोकप्रिय झाले कारण युद्धोत्तर जपानमध्ये सिगारेट्स दुर्मिळ होत्या आणि लोक सिगारेट पूर्णपणे संपेपर्यंत ओढत असत. हे उपकरण खूप लोकप्रिय झाले. युपिबा (Yupiba) असे त्याला म्हटले जायचे, त्याने कंपनीला इतका नफा मिळवून दिला की ते काहीतरी अधिक महत्त्वाकांक्षी करण्याचा प्रयत्न करू शकले.

नवीन कल्पना शोधत असताना, दोन्ही भाऊ टोकियोमधील एका व्यवसाय प्रदर्शनात गेले, जिथे त्यांनी अनेक उत्तम अविष्कार प्रथमच पाहिले. युद्धोत्तर संपूर्ण जपानमध्ये नव्या कंपन्या, व्यवसाय उदयास येत होते. त्यामुळे बाजारातही अनेक नवनवीन वस्तू दिसत होत्या.

https://www.facebook.com/share/p/16wi5eD9mR/

तोशिओला इथे एक संधी दिसली. ते जवळपास प्रत्येक व्यावसायिकाला गरजेचे ठरेल असे उपकरण होते. पण प्रदर्शनात ठेवलेले ते उपकरण अगदी प्राथमिक स्वरूपाचे आणि यांत्रिकी असल्यामुळे अवजड होते.

तोशिओने यालाच इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात बनविण्याचा प्रयत्न केला. त्या नव्या यंत्रावर तो आपल्या भावासोबत रात्रंदिवस काम करत राहिला. अनेक फसलेल्या प्रयत्नानंतर त्याने शेवटी एक काम करू शकेल असा नमुना (Prototype) बनवला. उत्साहाने, त्या भावांनी आपले उपकरण काही मोठ्या व्यापार कंपन्यांकडे नेले. त्यांना ते उपकरण आवडले देखील. मात्र ते खर्चिक आणि बेभरवशाचे असल्याने कोणतेही विकत घेतले नाही.

तोशिओ आणि तादाओ निराश होऊन पुन्हा आपल्या मूळ पैसे कमावून देणाऱ्या उद्योगाकडे परत जाऊ शकले असते. पण त्यांनी तसे केले नाही. त्यांनी त्यांचे उपकरण अधिक चांगले करण्यासाठी आणि त्यातील समस्या सोडवण्यासाठी प्रयत्न सुरू केले. यावेळी त्यांचे इतर दोन भाऊ देखील सामील झाले. शेवटी, अनेक वर्षांच्या प्रयत्नांनंतर त्यांना त्यांचे उपकरण मिळाले.

त्याचे वजन 140 किलो होते. ते 70 सेंटीमीटर उंच आणि पूर्ण एक मीटर रुंद होते, ज्याची किंमत 500,000 येन किंवा 1950 च्या दशकाच्या शेवटी 3,000 डॉलरपेक्षा जास्त होती. आता हे अवजड वाटत असले तरी तेव्हा हे बऱ्यापैकी स्वीकाहार्य होते.

दोन्ही भाऊ खूप उत्साही होते, त्यांचे यंत्र एका व्यापार प्रदर्शनात घेऊन जाण्यासाठी तयार होते, पण त्यांना विमानात चढण्याची परवानगी मिळाली नाही. कारण त्यांचे यंत्र विमानाच्या परवानगी असलेल्या आकारापेक्षा मोठे होते. खूप वाद घातल्यानंतर, त्यांना त्यांचे यंत्र काळजीपूर्वक वेगळे करावे लागले. विमानातून उतरल्यानंतर जेव्हा त्यांनी ते सुटे भाग पुन्हा एकत्र करण्याचा प्रयत्न केला, तेव्हा ते यंत्र चाललेच नाही. विमान कंपनीच्या धोरणामुळे त्यांचे सर्व प्रयत्न आणि तेवढी वर्षे वाया गेली.

================

मातृभाषेतून शिकूया, प्रगती करूया !

असे आणखी माहितीपूर्ण लेख, व्हीडीओ, ऑडिओ मिळविण्यासाठी आणि मराठीतून शिकण्यासाठी आजच व्हॉट्सअ‍ॅप वर आमचा ग्रुप जॉइन करा. त्यासाठी https://chat.whatsapp.com/FAMeuyTOtb2HTogf6ZGlW2

येथे क्लिक करा.

================

निराश झालेले, पण हार मानण्यास तयार नव्हते. त्यांनी चित्रांचा वापर करून प्रदर्शनामध्ये शक्य तेवढी माहिती देण्याचा प्रयत्न केला. पण चालू यंत्र न पाहिल्याने त्याची उपयुक्तता लोकांना कळलीच नाही.

चौघेही पराभूत होऊन टोकियोला परत आले.

पण उचिडा योको (Uchida Yoko), जी जपानमधील सर्वात मोठी ऑफिस उपकरणांची पुरवठादार कंपनी होती तिच्या काही लोकांना या यंत्राची उपयुक्तता कळली होती. त्या कंपनीने शहानिशा करण्यासाठी आपल्या प्रतिनिधीला पाठविले. तो इतका प्रभावित झाला की त्याने उचिडा योको आणि त्या भावांसोबत एक विशेष वितरक म्हणून करार केला.

आणि तिथून पुढे इतिहास घडला. ते 140 किलोचे उपकरण जगभरातील शेकडो कार्यालयांमध्ये पोहोचले आणि त्याचे पुढील मॉडेल जगभरातील लाखो कार्यालयांमध्ये पोहोचले. तोशिओ, तादाओ आणि त्यांच्या भावांसाठी आता मागे वळून पाहण्याची गरज नव्हती, कारण त्यांची कंपनी एका शोधाकडून दुसऱ्या शोधाकडे, एका नवनिर्मितीकडून दुसऱ्या नवनिर्मितीकडे वाटचाल करत होती.

त्यांनी अनेक नवीन उपकरणे बनविली. ज्यात ऑफिस उत्पादकता, वेळ व्यवस्थापन आणि संगीतही समाविष्ट होते. खरं तर, त्यांच्या कंपनीचे नाव ते बनवत असलेल्यापैकी अनेक वस्तूंशी समानार्थी आहे. आज, अर्थातच, ते त्यांच्या इलेक्ट्रॉनिक उत्पादनांसाठी सर्वात जास्त ओळखले जातात. आणि त्यांचे नाव घराघरात पोहोचले आहे. ही कंपनी एलसीडी स्क्रीन असलेला डिजिटल कॅमेरा किंवा 3.2 एमपी कॅमेरा असलेला पहिला मोबाईल फोन किंवा काचेवर मजकूर दाखविणारे मनगटी घड्याळ (wristwatch) बाजारात आणणारी पहिली कंपनी होती. 1993 मध्ये डिजिटल होकायंत्र (digital compass) असलेले मनगटी घड्याळ, 1992 मध्ये खिशात ठेवता येण्यासारखा एलसीडी टीव्ही, सिंथेसाइज्ड आवाज असलेली गिटार आणि त्यापूर्वी काही दशकांपूर्वी, जगातील पहिले वैयक्तिक कॅल्क्युलेटर, आणि त्याच्याही 15 वर्षांपूर्वी, ते 140 किलोचे ऑफिस कॅल्क्युलेटर, 14 A , ज्याने कार्यालयीन कामात क्रांती घडवली.

कुणाला खरे वाटणार नाही की इलेक्ट्रॉनिक वस्तू बनवणारा हा मोठा समूह सिगारेट ठेवण्यासाठीच्या अंगठीसारख्या उत्पादनातून निर्माण झाला असेल. अर्थात, हे फक्त नशिबावर अवलंबून नाही. यात त्यांचे कठोर परिश्रम, चिकाटी आणि शुद्ध संशोधक वृत्ती देखील आहे. हे कठोर परिश्रम, चिकाटी आणि शुद्ध संशोधक वृत्ती होती तोशिओ, तादाओ, काझुओ आणि युकियो यांची, ज्या भावांचे आडनाव शेवटी मनगटी घड्याळे आणि संगीत कीबोर्डसाठी एक प्रतिशब्द बनले. ते आडनाव होते काशीओ (Kashio) किंवा जसे जगाला माहित आहे तसे कॅसिओ (Casio).

सलिल सुधाकर चौधरी

नेटभेट ई-लर्निंग सोल्युशन्स

मातृभाषेतून शिकूया, प्रगती करूया !